Lublin jest jednym z 4 miast finalistów prestiżowego konkursu o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2029. Grupa międzynarodowych ekspertów oceniła aplikację naszego miasta jako jedną z najlepszych. Status finalisty sam w sobie stanowi istotne osiągnięcie. Jednak to zdobycie tytułu wiąże się z wieloma pozytywnymi zmianami, przynosząc korzyści nie tylko kulturalne, ale też gospodarcze i społeczne. Czym więc jest konkurs na Europejską Stolicę Kultury?

Sam pomysł zrodził się 40 lat temu w Grecji. Coroczne obchody ESK w kolejnych europejskich miastach miały służyć wzmocnieniu integracji Unii Europejskiej oraz prezentacji dorobku kulturowego krajów Unii. Każda Europejska Stolica Kultury przygotowuje roczny program obchodów ukazujący potencjał kulturotwórczy miasta, regionu, kraju oraz jego międzynarodowe i europejskie konteksty. Do tej pory tytuł uzyskało ponad 60 miast. W Polsce został przyznany dwukrotnie: Krakowowi w 2000 roku (w trybie pozakonkursowym), a następnie w ramach konkursu Wrocławiowi, który celebrował Europejską Stolicę Kultury w 2016 roku.

Początkowo tytuł ESK otrzymywały duże, rozpoznawalne miasta o bogatym, światowym życiu artystycznym. Z czasem zaczęto kłaść nacisk na wybór miast o potencjale nieodkrytym na arenie międzynarodowej. Daje to tym miastom wielką szansę na promocję o europejskim zasięgu, ale także często staje się początkiem wielu pozytywnych zmian, odczuwanych przez mieszkańców na długo po roku obchodów.

Konkurs o tytuł ESK to nie tylko wielkie festiwale, prestiżowe spektakle i wystawy. Współcześnie najlepiej oceniane są programy pokazujące bogactwo i zróżnicowanie kulturowe Europy, kluczowe dla Unii Europejskiej wartości cywilizacyjne, propozycje wzmacniające poczucie wspólnoty i integracji. Jednak udział w konkursie ESK to także szansa na zmierzenie się z kulturowymi i cywilizacyjnymi wyzwaniami, na kulturową rewitalizację życia i zwiększenie dobrostanu mieszkańców miast. Dlatego podczas tworzenia propozycji programowej powinno się nie tylko uwzględniać mocne strony, ale i zdiagnozować problemy, które mogą zostać przezwyciężone i rozwiązane.

Jak przebiega sam konkurs?

Odbywa się on dwuetapowo. Wszystkie miasta konkurujące o tytuł na 2029 rok musiały złożyć swoje aplikacje do 15 września 2023 roku. Pierwszy, 60-stronicowy dokument zarysowuje organizacyjne i finansowe możliwości realizacji programu. Po ocenie komisji międzynarodowych ekspertów wybrana została krótka lista finałowa – miasta, które przeszły do drugiego etapu konkursu, czyli Lublin, Bielsko-Biała, Katowice i Kołobrzeg. Komisja zdecyduje o wyborze ESK na podstawie oceny szykowanych obecnie aplikacji finałowych, zawierających pełne opisy propozycji programowych, oraz prezentacji miasta z krótkiej listy. O tym, kto zostanie Europejską Stolicą Kultury 2029, dowiemy się we wrześniu 2024 roku.

Tytuł Europejskiej Stolicy Kultury jest przechodni, wybrane polskie miasto otrzyma go w roku 2029. Wybór zwycięskiego miasta następuje na pięć lat przed rokiem obchodów, po czym następuje wieloletni proces przygotowań.